زنبورداری در فصل پاییز (تعویض ملکه)
توضیحات:
-
به نام خدا
یک ملکه جوان نسبت به ملکه پیر، تخمهای بیشتری می گذارد و کلنی قوی تری را تشکیل می دهد. ملکه تقریبا نیمی از تخم هایی را که در طول عمر پنج ساله خود می گذارد، در سال اول تولید می کند. یک کلنی پرجمعیت و قوی، قادر است در مقابل بیماری ها مقاومت بیشتری داشته باشد. ملکه جوان در اواخر پاییز و اوایل بهار همچنان تخمگذاری می کند و برای حفظ نظم اجتماعی در کلنی، بیشترین مقدار فرمون را ترشح می کند.
فرمونهای زنبورعسل مواد متعددی هستند که وقتی ملکه هریک از آنها را ترشح کند، نشانه خواسته مخصوصی است که جمعیت کندو آن را احساس کرده و خواسته ملکه را اجابت می کنند. ترشح فرمونها توسط حشرات مهم ترین وسیله ارتباطی بین آنها است.
در کلنی زنبور عسل، قدرت ترشح فرمون توسط ملکه به عنوان فرمانده کندو بسیار بیشتر از کارگران است. در یک کلنی زنبور عسل، قدرت ترشح فرمون ها توسط ملکه، کارگران و زنبورهای نر بسیار متفاوت است. برخی از فرمونها ممکن است منحصرا توسط یک یا دو گروه از سه گروه زنبوران مستقر در کندو ترشح شود و چنان فرمونها توسط یک یا دو گروه دیگر ترشح نشود یا کم ترشح شود یا وظایف آنها ایجاب نکند که چنان فرمون هایی را ترشح کنند. زنبوران کارگر در سنین مختلف وظایف متفاوتی را به عهده دارند و در هر سن، فرمونهای مربوط به وظایفی که در آن سن انجام میدهند را ترشح می کنند.
وقتی در یک کلنی ملکه جوانی وجود داشته باشد، عمل بچه دادن صورت نمی گیرد؛ زیرا ملكه جوان فرمون های خاصی را ترشح می کند که کارگران را وادار به انجام وظایف معمولی می کند و آنها در صدد بچه دادن برنمی آیند.
تعویض سالیانه ملکه در کلنیها عملی است که در بیشتر کتاب های زنبورداری توصیه شده است. بنابراین زنبورداران حرفه ای به طور مرتب و هر ساله این کار را انجام میدهند. زنبورداران مبتدی ترجیح می دهند که به تماشای دقیق گلنیهای خود بپردازند و اگر یک گگنی ملكه خود را از دست داده باشد، به آن کلنی ملکه جدید معرفی کنند.
بهتر است تعویض سالیانه ملکه در مردادماه انجام شود. تعویض ملکه در شهریور ماه ممکن است خوب باشد، ولی در شهریور، مدت زمان کمی برای جفتگیری و تخمگذاری ملکه وجود دارد. اگر تعویض ملکه در اوایل مردادماه انجام شود، در صورت از بین رفتن ملکه جدید در کلنی، می توان ملکه دیگری را جایگزین آن کرد. برای تعویض ملکه، چندین روش وجود دارد که برخی از آنها آسان تر و عملی است.
روش رایج تعویض ملکه
١- پیدا کردن ملکه پیر در کلنی و کشتن آن.
پرورش نوزادان که متعاقب این عمل، زنبورها ظرف یکی دو روز، ملکه را از قفس آزاد می کنند. موفقیت این روش بستگی به عواملی دارد که یکی از آنها، وجود جریان شهد در طبیعت است. در این صورت ملکه توسط کللنی در مدت کوتاهی پذیرفته می شود، ولی این روش برای زنبور داران مبتدی که با رفتار زنبورها آشنایی ندارند، توصیه نمی شود.
روش بهتر تعویض ملکه
١ – ملكه جوانی را در یک کلنی هسته ای قرار دهیم (کلنی هسته ای از یک قاب نوزاد و دو یا سه قاب زنبور متولد شده در اواخر تیرماه تشکیل می شود). ملکه جوان تقریبا همیشه در چنین وضعیتی مورد قبول زنبورها واقع می شود.۲ – سقف کنی ای که قرار است ملکه پیرش را تعویض کنیم، برمی داریم و یک ورق روزنامه روی سطح فوقانی قاب های مستقر در آن قرار می دهیم.
٣ – با یک سنجاق تعدادی سوراخ در روزنامه ایجاد می کنیم.
۴- کلنی هسته ای را روی روزنامه قرار می دهیم.
۵- در صورت وجود طبقات عسل، آنها را در بالای کلنی هسته ای قرار می دهیم.
۶- پس از چند روز، روزنامه توسط زنبورها جویده می شود و بوی کلنیها با هم یکی می شود. معمولا ملکه پیر نیز توسط ملکه جوان کشته می شود.
نگهداشتن چند عدد کلنی هسته ای برای مواقع ضروری تعویض ملکه، از کارهای مدیریتی خوب در زنبورداری در فصل پاییز است. در هنگام ادغام دو کلنی، راحت ترین روش، استفاده از یک ورق روزنامه است. برای تسریع کار زنبورها، می توان چند سوراخ ریز در روزنامه ایجاد کرد، ولی این کار چندان ضرورت ندارد.