زنبورداری در فصل بهار، کنترل بچه دادن کندو
توضیحات:
-
به نام خدا
در مقایسه با جلوگیری از بچه دادن کلنی در بهار، با ممانعت از ساخته شدن حجرۂ ملکه در داخل یک کلنی انجام می شود؛ در حالی که برای کنترل بچه دادن کلنی ، زنبوردار پس از به وجود آمدن حجرههای ملکه حاوی لارو، اقدام به حذف آنها می کند.
جلوگیری از ساخته شدن حجرۂ ملکه کار مشکلی نیست، ولی هرگاه یک کلنی دارای حجرههای ملکه لارودار شود، باز داشتن کلنی از ساختن حجره های بیشتر و در نهایت بچه دادن، مشکل است. بنابراین زنبوردار باید با تمام نیرو از ساخته شدن حجرۂ ملکه جلوگیری کند. با بچه دادن کلنی ، مقدار عسل ناچیزی در آن سال تولید میشود، زیرا از داشتن نیروی زنبوران مزرعهرو محروم هستند.
تشریح یک حجره(سلول) ملکه برای زنبوردار مبتدی کار آسانی نیست. حجرۂ ملکه در مراحل اولیه، فنجان ملکه (queen cup) نامیده می شود. فنجان ملکه تا زمانی که داخل خود فاقد تخم باشد، به این نام شناخته می شود.
ولی هنگامی که در آن تخمریزی می شود، حجره (سلول) ملکه (queen cell) نامیده می شود، زیرا به محض دارابودن تخم، تغییرات محسوسی در آن آغاز می شود. این تغییرات عبارتنداز: اضافه کردن موم به لبه های فنجان و طویل کردن آن و نیز تغییر محور حجره از حالت افقی به حالت عمود بر سطح زمین.
فنجان ملکه
حضور سلولهای ملکه در کلنی همیشه به این معنی نیست که جمعیت تمایل به بچه دادن دارد. بچه دادن با پرورش ملکه به وسیله یک کلنی، ممکن است بی نتیجه رها شود، ولی حجرههای ملکه حاوی لارو همیشه منجر به تولید بچه یا تعویض ملكه قدیمی می شود و تخریب این حجرهها سودی ندارد، زیرا زنبورها دوباره اقدام به ساختن آنها می کنند و اگر هم از ساختن آنها صرف نظر کنند، در آن سال برای زنبوردار، محصول عسلی باقی نخواهند گذاشت.وقتی سلولهای ملکه کوچک و به تعداد یک تا شش عدد و در وسط شانها ساخته شوند، غالبا جمعیت زیاد تصمیم به تعویض ملکه به جای بچه دادن می گیرد، ولی اگر سلول های ملکه بزرگ تر (با سطحی ناصاف) و به تعداد چهار تا بیست عدد و در کناره شانه ساخته شوند، نشان دهنده آن است که جمعیت بچه می دهد.
مطالب مذکور عمومیت دارد، اما استثناء هم وجود دارد. علاوه بر تغییراتی که در کلنیهای طبیعی رخ می دهد، نژادهای خاصی نیز وجود دارد که در شرایط مساوی، تعداد بیشتری ملکه می سازند. فصل بچه دادن از جنوب به سمت شمال کرۂ زمین متغیر است.
در نزدیکی خط استوا، کلنیهای زنبور عسل از اواسط بهمن تا اواسط خرداد بچه میدهند که البته این امر به دسترس بودن غذا برای کلنی نیز بستگی دارد. در ایران، بچه دادن کلنی زنبور عسل عموما در اردیبهشت یا خردادماه اتفاق می افتد و وقوع آن از مرداد ماه به بعد بسیار نادر است.
معمولا وجود سلولهای ملکه پس از بچه دادن کلنی در بهار حاکی از این است که کلنی تصمیم به تعویض ملكه قدیمی را دارد. چیدن بال های ملکه، هیچ فایده ای برای جلوگیری از بچه دادن ندارد و به جز زمانی که زنبوردار مایل به تولید عسل شان است، توصیه نمی شود.
چیدن بالهای ملکه ممکن است بچه دادن را به تأخیر اندازد، ولی جلوی آن را نمی گیرد. معمولا پس از بسته شدن سر حجرۂ ملکه، در کلنی ای که می خواهد بچه بدهد، ملكه قدیمی به همراه حدود نیمی از زنبوران، از کندو خارج شده و در جایی نزدیک کندو تشکیل خوشه میدهند (ملكه قدیمی به دلیل اینکه هنوز تخمدان هایش کمی فعالند، سنگین وزن بوده و نمی تواند زیاد از کندوی خود دور شود).
چند روز بعد، اولین ملکه باکره از سلول خود خارج می شود. این ملکه، ممکن است دو کار انجام دهد:
اول این که بقیه حجرههای ملکه را تخریب کند و خودش به عنوان تنها ملكه كلنی باقی بماند، و دوم این که با حدود نیمی از زنبوران موجود در کندو، تولید بچه دیگری کرده، از کندو خارج شود و تشکیل خوشه بعدی را بدهد. چنانچه عمل دوم انجام شود، ملکه به دلیل باکره بودن، سبک وزن بوده و نسبت به بچه اول، به مسافت دور تری از کندو می رود.
سرنوشت این بچه و سایر بچه هایی که به همراه ملكه باکره از کندو خارج می شوند، بسیار مخاطره آمیز است، زیرا ملکه که قلب کلنی است هنوز جفتگیری نکرده و احتمال این که در پرواز جفتگیری طعمه پرندگان با شکارچی های دیگر شود و یا در صورت بدبودن هوا، پس از پرواز جفتگیری، دیگر به کلنی مراجعت نکند، وجود دارد.”