شناخت انواع کندو
توضیحات:
-
به نام خدا
انواع کندو:
کندوهای اولیه:
مصری‌های باستان اولین کسانی هستند که کندوهای مصنوعی ساختند و پس از آن یونانی‌ها و رومی‌ها این کار را انجام دادند .در گذشته کندوها به صورت استوانه‌ای شکل و افقی بوده و از گل و سفال و خیزران و شاخه درخت اقاقیا یا رشته‌های به هم بافته از شاخ و برگ نرم درختان بید مجنون ویا مدفوع گاو ویا از چوب ساخته می شدند و امروزه نیز بسیاری از کشورهای آفریقایی و آمریکای جنوبی این نوع کندوهای افقی را همچنان به کار می‌برند، اما در کشورهای دیگر کندوهای عمودی رایج بوده‌اند .
کندوهای مذکور در آغاز شکلی بسیار ساده داشتند و در حقیقت عبارت از کندوهای مخروطی شکلی ساخته از شاخه‌های درخت فندق یا شاخه‌های نرم وبه هم بافته درخت بید مجنون بودند که با مخلوطی از شن و آهک پوشیده می شدند وسپس آن را برعکس می کردند تا به صورت کلاهی مخروطی درآید. در مرحله بعدی کندوهای کاهی رایج شد که آن را در دیوارهای خارجی خانه تعبیه می‌کردند تا از تغییرات آب وهوایی در امان باشد و پس از آن به تدریج کندوهای چوبی جدید جایگزین آنها گردید. کندوهای شبیه به کلاه‌های مخروطی تا پایان قرن نوزدهم میلادی رایج و مورد استفاده بود، اما کندوهای ساخته شده از کاه، که به سبد بزرگ شبیه بودند هنوز توسط کندوداران برای گرفتار کردن زنبورهای مهاجر (بچه کندو) مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کندوهای جدید:
تا قرن هفدهم میلادی، کندوهای مصنوعی برای جمع آوری عسل بدون آسیب رساندن به کلونی زنبور مناسب نبودند و معمولاً کندوداران پس از خالی کردن کندو از عسل و موم آن را رها می‌کردند تا زنبورها از گرسنگی بمیرند وگاهی نیز برای محافظت از نیش زنبورها، قبل از جمع آوری عسل کندو را گوگرد پاشی می‌کردند. اما بعدها کندو داران دریافتند روش‌های آنان برای جمع آوری عسل وتخریب کندو، کار صحیحی نیست. و کندوهایی ساختند که همزمان می‌توانستند عسل تولیدی را به راحتی جمع آوری کنند وبه کلونی زنبور نیز آسیبی وارد نکنند وبدین گونه کندوهای چند طبقه به وجود آمد و چندی نگذشت که کندوهای چند طبقه کشودار جانشین کندوهای سنتی گردید و کندو به صورت ساختمان چند طبقه‌ای درآمد که در هر طبقه ورقه‌ای از موم گذاشته می‌شد تا زنبورها بتوانند از آن برای ساختن سلول‌های شش ضلعی خود استفاده کنند و پس از این که سلول‌های مذکور با عسل پر شد کندودار به سراغ کندو می رود تا عسل تولیدی را برداشت نماید وبرای این کار بالای کندو را دود می داد، واین کار باعث می‌شود که زنبور عسل به طبقات پایینی کندو برود، واما ملکه اصولاً توانایی بالا آمدن وبه طبقات بالایی رفتن وتخم‌گذاری درآن جا را ندارد زیرا که مدخل ورودی آن بسیار تنگ است وبدین گونه کندودار می تواند بدون این که آسیبی به کندو برساند محصول تولیدی را جمع آوری نماید زیرا که فقط کافی است شان حاوی عسل را از کندو خارج نماید.
کندوی مدرن:
در دهه ۱۸۶۰ میلادی لانگستروف اولین کندوی مدرن را طراحی نمود. مهم‌ترین تفاوت این کندو با کندوی‌های بومی متحرک بودنشان است.
اما بطور کلی کندوها به دو صورت شناخته شده اند.
- کندو با قاب های ثابت (کندوی محلی)
- کندو با قاب های متحرک (کندوی جعبه ای)
1-کندو با قاب های ثابت (کندوی محلی):
این دسته از کندوها خود انواع مختلفی را شامل می باشد.
-کندوهای بومی:
کندوهای بومی عموما دارای قاب های ثابت هستند . کندوهای بومی در ایران شامل انواع تنه درختی ،سبدی ، گوزه ای ، کدویی و گِلی هستند . کندوهای بومی در تمام دنیا به علت عیوبی که نسبت به کندوهای جعبه ای دارند ، به تدریج جای خود را به کندوهای جدید یا جعبه ای داده و زنبوردارانی که هنوز از کندوهای بومی استفاده می کنند ، به محض امکان یافتن ، ترجیح خواهند داد که از کندوهای جعبه ای و روش های مدیریتی خاص آن برای تولید عسل استفاده کنند .
-کندوهای تنه درختی:
در این کندو دو طرفشان با تخته و گِل مسدود شده است.در وسط کندوهای تنه دختی نقطه ای را برای ورود و خروج زتبورها سوراخ می کنند.از این نوع از کندوها در مناطق جنگلی شمال ایران مثل گیلان و مازندران و گرگان دیده می شوند.
-کندوهای گلی:
به شکل استوانه ای و مانند کندوی تنه درختی بوده ولی از گل رس خام یا پخته درست شده اند. قطر این استوانه ها حداقل ۳۰ سانتیمتر و طولشان حدود یک متر است . از این کندوها امروزه در دهات اطراف اصفهان و بویژه نواحی بختیاری دیده می شوند.
کندوهای سبدی:
مانند بشکه ای از تخته ای کم عرش ولی طویل. به طول و قطر کندوهای گلی درست شده اند. در حوالی خوانسار از این نوع کندوها نسبتاًزیاد دیده می شدند. که فعلاً بسرعت در حال از بین رفتن بوده و بتدریج وسیله کندوهای جعبه ای (با قابهای متحرک)جانشین می گردند.
-کندوهای کوزه ای:
این نوع از کندوها از دو کوزه ی تو در تو درست می شوند. کوزه ی جلویی معمولاً محل تخمگذاری ملکه بوده و کوزه ی عقبی جای حمع آوری عسل است. کندوهای کوزه ای بیشتر در استانهای کردستان و کرمانشاهان وجود داشته و هنوز هم مورد استفاده می باشند. محصول عسل در این کندوها بسیار محدود است و هزگز از ۶ الی ۸ کیلو در سال تجاوز نمی کند. کندهای کوزه ای همانطوری که در شکل سوم هم دیده می شوند معمولاً در دیوار اطاق و خانه یا حتی در دیوار جداگانه کنار یک باغ ممحبوس هستند.
-کندوهای کدوئی:
هر کندو عبارت از کدوئی است که داخلش را خالی کرده اند. کندوی کدوئی هم مثل کندوی کوزه ای در دیوار جایگذاری می شود
در ایران آنها را کندوهای جعبه ای یا کندوهای فرنگی می نامند. جنس آنها از تخته است(شکل ۴و۵و۶)ولی بتازگی نوع پلاستیکی آن نیز به بازارهای جهانی از جمله به ایران وارد شده است. کندوی جعبه ای قابل باز کردن بوده و به هنگام لزوم می توان قابهایش را بیرون آورده کنترل و در صورت نیاز به جمعیت کمک کرد. این نوع از کندوها تشکیل می شوند از یک جدار که مثل جعبه از چهار تخته یا دیواره درست شده، یک کف و یک سقف. در جلو آن سوراخی به ارتفاع ۷ میلیمتر و طول ۱۰ سانتیمتر به نام سوراخ پرواز وجود دارد(شکل ۴) که زنبورها از آنجا به خارج رفت و آمد می کنند. از این کندوها در خراسان یعنی اطراف اسفراین وجود دارند.مشکلات کندو با قاب ثابت (محلی):
در کندوی با قاب های ثابت هرگاه بیماری کوچک و بی اهمیتی بروز کند یا حتی اگر فقط زنبورهای آن غذای کافی نداشته باشند به علت ثابت بودن شان ها و در نتیجه غیر قابل کنترل بودن وضع داخلی کندو جمعیت آن محکوم به مرگ و نابودی است.
۲- کندوبا قاب های متحرک (جعبه ای):
در ایران این کندوها را جعبه ای یا کندوهای فرنگی می نامند. جنس آن از تخته است. ولی به تازگی نوع پلاستیکی آن نیز به بازارهای جهانی از جمله به ایران وارد شده است. کندوی جعبه ای قابل باز کردن بوده و به هنگام لزوم می توان قاب هایشان را بیرون آورده و داخل آن را کنترل کرد. این نوع کندوها تشکیل شده است از یک جدار که مثل جعبه از چهار تخته یا دیواره درست شده، یک کف و یک سقف. در جلوی آن سوراخی به ارتفاع ۷ میلی متر و طول ۱۰ سانتی متر به نام سوراخ پرواز وجود دارد که زنبورها از آن جا به خارج رفت و آمد می کنند.
تخته ای به عرض ۸ سانتی متر، متصل به سوراخ پرواز، به جدار کندو میخ شده که زنبورها هنگام بازگشت رویش فرود آمده و از آن جا از راه سوراخ پرواز به داخل کندو می روند. این فرودگاه زنبورها، تخته پرواز نامیده می شود. روی هر طبقه یک طبقه دیگر به همان اندازه به نام اطاق عسل قرار می دهند. در ایران معمولاً اطاق عسل برابر نصف طبقه ی پایین (اطاق ملکه) است، به همین دلیل آن را نیم طبقه می نامند. در داخل هر طبقه از کندو ۱۰ عدد قاب چوبی با شان بافته شده از موم آویزان است که ته آن ها از کف کندو فقط ۲ سانتی متر فاصله دارد. خوبی کندوهای پلاستیکی در کمی وزن آن ها است. وزن یک کندوی سه طبقه ی چوبی خالی ۱۸ و پلاستیکی ۲/۵ کیلوگرم است.در این نوع کندو بر خلاف کندو با قاب های ثابت کندوی جعبه ای قابل باز کردن بوده وبه هنگام لزوم میتوان قابهایش را بیرون آورده کنترل و درصورت نیازبه جمعیت کمک کرد.